Chạy trail (chạy địa hình) mang đến những trải nghiệm thật sự thú vị nhưng cũng đầy thử thách. Không giống như chạy road (chạy trên mặt đường bằng phẳng), chạy trail đòi hỏi người chạy phải di chuyển qua nhiều loại địa hình phức tạp như đường đá, bùn lầy, dốc cao hay rừng rậm. Vì vậy, lựa chọn một đôi giày phù hợp không chỉ giúp tối ưu hóa hiệu suất mà còn giúp bạn giảm nguy cơ chấn thương.
Bạn hãy cùng RJ RunBrief tìm hiểu chi tiết cách chọn giày chạy trail phù hợp qua bài viết sau.
1. Xác định loại địa hình chạy trail
Chạy trail là bộ môn đòi hỏi sự thích nghi với nhiều điều kiện địa hình khác nhau, từ đường đất bằng phẳng đến những cung đường dốc, gồ ghề đầy thử thách. Vì vậy, việc chọn giày phù hợp không chỉ giúp cải thiện hiệu suất mà còn bảo vệ đôi chân, hạn chế chấn thương trong quá trình chạy. Trước khi quyết định mua giày, runner cần xác định loại địa hình mình thường xuyên chinh phục để lựa chọn sản phẩm phù hợp nhất. Dưới đây là các loại địa hình phổ biến và những đặc điểm giày chạy trail tương ứng.
Địa hình nhẹ (Light Trail)
Đây là những cung đường mòn bằng phẳng, ít chướng ngại vật như đường đất nện, đường mòn trong công viên, rừng thưa hoặc những đoạn đường mòn ven hồ. Với địa hình này, runner không cần đến những đôi giày có đế gai sâu hoặc cấu trúc quá cứng cáp. Thay vào đó, ưu tiên giày có trọng lượng nhẹ, đế ngoài (outsole) ít gai để đảm bảo sự linh hoạt và tốc độ.
Những đôi giày trail dành cho địa hình nhẹ thường có thiết kế gần giống giày chạy road (đường nhựa) nhưng vẫn có một số đặc điểm giúp tăng độ bám và ổn định hơn khi di chuyển trên bề mặt tự nhiên. Lớp đệm (midsole) có thể mỏng hơn để tối ưu cảm giác chân, trong khi phần upper vẫn giữ độ thoáng khí tốt để tạo sự thoải mái khi chạy trong thời gian dài.
Chạy trail là bộ môn đòi hỏi sự thích nghi với nhiều điều kiện địa hình khác nhau, từ đường đất bằng phẳng đến những cung đường dốc, gồ ghề đầy thử thách
Địa hình trung bình (Mixed Trail)
Loại địa hình này bao gồm đường đất kết hợp với đá sỏi, dốc thoải và một số đoạn có bùn hoặc suối cạn. Đây là cung đường phổ biến với hầu hết runner thích khám phá chạy trail, vì vậy giày cần có thiết kế linh hoạt, vừa đảm bảo độ bám tốt hơn so với giày road, vừa không quá cứng nhắc như giày chuyên dụng cho địa hình gồ ghề.
Khi chọn giày cho địa hình trung bình, runner nên chú ý đến:
Đế ngoài có gai vừa phải, đủ để tăng độ bám trên đất trơn, nhưng không quá sâu để tránh gây cản trở khi chạy trên đường cứng.
Lớp đệm êm ái, giúp hấp thụ lực tác động khi chạy trên đá sỏi hoặc địa hình không bằng phẳng.
Khả năng chống nước ở mức vừa phải, đủ để bảo vệ chân khi gặp những đoạn suối cạn hoặc bùn nhẹ nhưng vẫn đảm bảo độ thoáng khí để tránh tích tụ hơi ẩm.
Địa hình gồ ghề, kỹ thuật cao (Technical Trail)
Technical Trail là những cung đường thử thách nhất, bao gồm địa hình đá tảng, rễ cây lồi lõm, đường dốc đứng hoặc các đoạn bùn lầy khó di chuyển. Đây là loại địa hình yêu cầu đôi giày có khả năng bảo vệ cao, giúp runner tránh chấn thương khi đối mặt với các chướng ngại vật nguy hiểm.
Những đặc điểm quan trọng khi chọn giày chạy trail cho địa hình này:
Đế ngoài có gai sâu và độ bám cao, giúp di chuyển an toàn trên bề mặt trơn trượt hoặc địa hình dốc. Các mẫu giày chuyên dụng thường có thiết kế gai hình chữ V hoặc dạng "claw" để tối ưu lực bám.
Bảo vệ tốt phần mũi và gót chân, giúp hạn chế va đập khi chạy trên đá hoặc địa hình có nhiều chướng ngại vật sắc nhọn. Một số mẫu giày có thêm lớp TPU bảo vệ quanh mũi giày hoặc đế cứng để chống lại các vật sắc nhọn.
Độ ổn định cao, giúp runner duy trì thăng bằng khi di chuyển trên địa hình không bằng phẳng. Phần đế giữa có thể dày hơn, kết hợp công nghệ hỗ trợ giúp giảm nguy cơ chấn thương mắt cá.
Hệ thống buộc dây chắc chắn, một số mẫu giày cao cấp có thiết kế dây rút nhanh hoặc khóa cố định để tránh tuột dây khi chạy qua các đoạn đường phức tạp.
Địa hình núi cao, tuyết hoặc bùn sâu
Đây là loại địa hình đặc biệt đòi hỏi giày phải có khả năng bảo vệ tối đa, chống nước tốt và đế bám chắc để di chuyển trong điều kiện khắc nghiệt. Những cung đường có tuyết phủ, bùn lầy sâu hoặc địa hình núi cao lạnh giá cần một đôi giày chuyên dụng để đảm bảo runner vẫn có thể chạy an toàn và hiệu quả.
Những yếu tố quan trọng khi chọn giày cho địa hình này:
Đế gai sâu và bám chắc, đặc biệt là các mẫu có thiết kế gai dạng lug cao su cứng để tăng độ bám trên băng tuyết hoặc bùn trơn.
Chất liệu chống nước như Gore-Tex giúp ngăn nước thấm vào giày nhưng vẫn đảm bảo sự thoáng khí.
Cổ giày cao hơn hoặc có thiết kế sock-like fit, giúp tránh tuyết hoặc bùn lọt vào bên trong giày.
Lớp lót giữ ấm đối với những runner chạy trong điều kiện thời tiết lạnh, giúp bảo vệ chân khỏi nhiệt độ thấp và giảm nguy cơ tê cóng.
2. Cấu trúc giày chạy trail – Những yếu tố quan trọng cần xem xét
Khi chọn giày chạy trail, không chỉ địa hình mà cấu trúc của giày cũng đóng vai trò quyết định đến hiệu suất và độ an toàn của runner. Một đôi giày tốt không chỉ giúp tăng cường độ bám, giảm nguy cơ chấn thương mà còn mang lại sự thoải mái trong suốt quá trình chạy. Dưới đây là những yếu tố quan trọng cần xem xét khi lựa chọn giày chạy trail.
Đế ngoài (Outsole) – Yếu tố quyết định độ bám
Đế ngoài là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với mặt đường và có ảnh hưởng lớn đến khả năng bám dính, kiểm soát chuyển động cũng như độ ổn định của runner khi chạy trên địa hình phức tạp. Độ gai của đế giày là yếu tố quan trọng cần cân nhắc:
Gai đế nông (dưới 3mm): Phù hợp với địa hình nhẹ, đường mòn công viên hoặc rừng thưa. Những đôi giày có đế gai nông thường linh hoạt hơn, giúp runner duy trì tốc độ mà không bị cản trở bởi lực bám quá mạnh.
Gai đế trung bình (3-5mm): Cung cấp sự cân bằng giữa độ bám và tính linh hoạt, phù hợp với nhiều dạng địa hình khác nhau như đường mòn có đá sỏi, đất mềm hoặc đoạn đường dốc. Đây là lựa chọn tối ưu cho những ai thường xuyên chạy trên cung đường hỗn hợp.
Gai đế sâu (trên 5mm): Dành cho những cung đường có nhiều bùn, tuyết hoặc đá trơn. Loại đế này có khả năng bám chắc, hạn chế trượt ngã nhưng thường kém linh hoạt hơn và có thể gây khó chịu khi chạy trên bề mặt cứng.
Nhiều thương hiệu giày trail hàng đầu như Vibram, Continental, Salomon đã phát triển công nghệ cao su đặc biệt giúp tăng độ bám ngay cả trên địa hình khó, đảm bảo runner có thể di chuyển an toàn trong nhiều điều kiện thời tiết khác nhau.
Đế ngoài là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với mặt đường và có ảnh hưởng lớn đến khả năng bám dính, kiểm soát chuyển động
Lớp đệm giữa (Midsole) – Cân bằng giữa bảo vệ và cảm giác mặt đường
Midsole là lớp đệm nằm giữa đế ngoài và phần upper, có chức năng hấp thụ lực tác động từ mặt đường và hỗ trợ độ êm ái cho bàn chân. Tùy vào nhu cầu và sở thích cá nhân, runner có thể lựa chọn giữa các loại đệm khác nhau:
Giày đệm mỏng: Mang lại cảm giác chân thực, giúp runner dễ dàng kiểm soát địa hình. Phù hợp với những người có kinh nghiệm chạy trail, thích cảm giác kết nối trực tiếp với mặt đường.
Giày đệm trung bình: Đáp ứng tốt nhu cầu bảo vệ mà vẫn giữ được sự linh hoạt. Đây là lựa chọn phù hợp cho nhiều loại địa hình khác nhau, từ đường mòn nhẹ đến cung đường đá sỏi.
Giày đệm dày: Cung cấp khả năng hấp thụ lực tối đa, giúp giảm áp lực lên chân khi chạy trên địa hình đá sắc hoặc chạy ultra trail đường dài. Tuy nhiên, đệm dày có thể làm giảm cảm giác mặt đường và khiến runner khó kiểm soát địa hình hơn.
Một số mẫu giày hiện đại còn tích hợp công nghệ foam đàn hồi giúp gia tăng lực phản hồi, hỗ trợ runner di chuyển nhanh hơn mà không mất quá nhiều sức lực.
Plate bảo vệ chống đá (Rock Plate) – Giảm tác động từ địa hình gồ ghề
Khi chạy trên những địa hình có nhiều đá sắc hoặc rễ cây nhô cao, bàn chân có thể bị đau do va chạm mạnh với bề mặt đường. Để khắc phục vấn đề này, một số đôi giày chạy trail được trang bị tấm bảo vệ chống đá (rock plate) – một lớp vật liệu cứng đặt giữa đế ngoài và midsole.
Rock plate giúp phân tán lực tác động từ vật cứng, bảo vệ lòng bàn chân khỏi những cú va đập mạnh mà vẫn giữ được độ linh hoạt cần thiết. Nếu bạn thường xuyên chạy trên địa hình kỹ thuật cao, đây là một tính năng cần thiết để tránh chấn thương và tăng độ an toàn.
Phần thân trên (Upper) – Độ bền & khả năng bảo vệ
Phần upper của giày chạy trail có chức năng bảo vệ bàn chân khỏi tác động của môi trường bên ngoài đồng thời đảm bảo sự thoải mái và thông thoáng trong quá trình chạy. Vì giày trail phải chịu tác động nhiều hơn so với giày chạy road, thiết kế upper cũng có những điểm khác biệt quan trọng:
Chất liệu thoáng khí: Chạy trail thường kéo dài trong nhiều giờ đồng hồ, do đó, một đôi giày có chất liệu thoáng khí sẽ giúp chân khô ráo, hạn chế nguy cơ phồng rộp hoặc viêm nhiễm. Các mẫu giày cao cấp thường sử dụng vải lưới thoáng khí nhưng vẫn có độ bền cao.
Thiết kế ôm gọn bàn chân: Giày trail cần có form fit vừa vặn để tránh trượt chân bên trong giày khi di chuyển trên địa hình không bằng phẳng. Một số thương hiệu còn áp dụng hệ thống dây buộc đặc biệt giúp cố định bàn chân chắc chắn hơn.
Khả năng chống nước: Nếu bạn thường xuyên chạy trên địa hình có suối cạn, bùn hoặc tuyết, hãy cân nhắc những mẫu giày có màng chống nước Gore-Tex để bảo vệ chân khỏi độ ẩm. Tuy nhiên, giày chống nước có thể hạn chế khả năng thoáng khí, vì vậy nếu không cần thiết, runner có thể chọn những mẫu giày có khả năng thoát nước nhanh hơn để đảm bảo sự thông thoáng.
3. Những sai lầm phổ biến khi chọn giày chạy trail
Chọn giày chạy trail không chỉ đơn giản là tìm một đôi giày đẹp hay đến từ thương hiệu nổi tiếng, mà quan trọng hơn cả là nó phải phù hợp với đặc điểm bàn chân, phong cách chạy và điều kiện địa hình. Một đôi giày không phù hợp có thể gây khó chịu, giảm hiệu suất và thậm chí dẫn đến chấn thương. Dưới đây là ba sai lầm phổ biến mà runner thường gặp khi chọn giày chạy trail và cách tránh chúng.
Chọn giày quá chật – Gây áp lực lên bàn chân khi chạy đường dài
Một trong những sai lầm phổ biến nhất là chọn giày có kích thước quá chật, đặc biệt là ở phần mũi giày. Khi chạy trail, bàn chân có xu hướng sưng lên do vận động liên tục và tác động từ địa hình gồ ghề. Nếu giày quá khít ngay từ khi thử, sau một thời gian chạy dài, runner có thể gặp tình trạng phồng rộp, chèn ép ngón chân và thậm chí là mất móng do ma sát liên tục.
Cách chọn đúng:
Nên chọn giày có khoảng trống khoảng 1cm ở mũi chân để ngón chân có không gian cử động thoải mái, tránh bị dồn nén khi chạy xuống dốc.
Khi thử giày, hãy đi tất chạy bộ và buộc dây như khi chạy thật để đảm bảo độ vừa vặn thực tế.
Nếu có thể, hãy thử chạy vài bước trên mặt phẳng nghiêng hoặc bề mặt không bằng phẳng để kiểm tra xem chân có bị trượt bên trong giày hay không.
Một trong những sai lầm phổ biến nhất là chọn giày có kích thước quá chật, đặc biệt là ở phần mũi giày
Không kiểm tra độ bám đế giày – Nguy cơ trượt ngã cao
Một đôi giày chạy trail cần có độ bám tốt để giúp runner giữ thăng bằng và di chuyển an toàn trên địa hình phức tạp. Tuy nhiên, nhiều người chỉ tập trung vào kiểu dáng hoặc cảm giác khi mang mà không kiểm tra kỹ đế ngoài (outsole). Điều này đặc biệt nguy hiểm nếu bạn chạy trên những cung đường có đất đá trơn trượt, bùn lầy hoặc dốc đứng, nơi yêu cầu giày phải có gai đế phù hợp để tạo độ bám.
Cách chọn đúng:
Nếu chạy trên địa hình nhẹ (đường đất nện, đường mòn), có thể chọn giày gai đế nông (dưới 3mm) để đảm bảo độ linh hoạt.
Nếu chạy trên địa hình hỗn hợp (đường đất, sỏi, đá), hãy chọn giày có gai đế trung bình (3-5mm) để có sự cân bằng giữa độ bám và độ linh hoạt.
Nếu chạy trên địa hình kỹ thuật cao (đá tảng, bùn lầy, tuyết), giày cần có gai đế sâu (trên 5mm) để tạo độ bám tối đa, tránh trượt ngã.
Một số thương hiệu như Vibram, Continental, Salomon có công nghệ cao su đặc biệt giúp tăng độ bám trên địa hình ướt hoặc đá trơn.
Chọn giày chỉ dựa vào thương hiệu – Không phù hợp với bàn chân và địa hình
Nhiều runner có xu hướng chọn giày chỉ vì thương hiệu nổi tiếng hoặc theo xu hướng mà không cân nhắc xem đôi giày đó có thực sự phù hợp với bàn chân và địa hình chạy hay không. Mỗi thương hiệu có những công nghệ riêng, thiết kế form giày khác nhau, do đó một đôi giày được đánh giá tốt chưa chắc đã là lựa chọn lý tưởng cho tất cả mọi người.
Cách chọn đúng:
Hãy ưu tiên sự phù hợp với bàn chân trước khi quan tâm đến thương hiệu. Ví dụ, nếu bạn có bàn chân rộng, hãy chọn những thương hiệu như Altra, Topo Athletic, New Balance, thay vì một đôi giày có form hẹp.
Thử giày thực tế thay vì chỉ dựa vào đánh giá trên mạng. Mỗi người có cảm giác khác nhau khi mang giày, vì vậy hãy thử và chạy thử nếu có thể.
Xác định loại địa hình chạy chính để chọn giày có thiết kế đế ngoài, lớp đệm và độ bảo vệ phù hợp.
4. Cách chọn giày chạy trail phù hợp với bàn chân và phong cách chạy
Khi lựa chọn giày chạy trail, không chỉ địa hình mà đặc điểm bàn chân và phong cách chạy của mỗi runner cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sự thoải mái, hiệu suất và khả năng phòng tránh chấn thương. Một đôi giày phù hợp sẽ giúp bạn di chuyển linh hoạt, hạn chế áp lực lên cơ và khớp, đồng thời tăng cường độ ổn định trên địa hình gồ ghề. Dưới đây là ba yếu tố quan trọng cần xem xét khi chọn giày chạy trail.
Xác định độ rộng bàn chân – Sự vừa vặn là chìa khóa quan trọng
Mỗi runner có cấu trúc bàn chân khác nhau, có người sở hữu bàn chân hẹp, trong khi số khác lại có bàn chân rộng hơn mức trung bình. Vì vậy, việc chọn form giày phù hợp với độ rộng bàn chân là điều cần thiết để tránh tình trạng chèn ép hoặc lỏng lẻo, gây khó chịu trong quá trình chạy.
Bàn chân rộng: Nếu bạn có bàn chân rộng, hãy ưu tiên những mẫu giày có toebox (phần mũi giày) rộng rãi để giảm áp lực lên các ngón chân. Điều này đặc biệt quan trọng khi chạy trail, vì bàn chân có xu hướng giãn nở sau nhiều giờ chạy, nhất là khi di chuyển trên địa hình dốc hoặc gập ghềnh. Một số thương hiệu như Altra, Topo Athletic, New Balance thường thiết kế giày có phần mũi rộng hơn, phù hợp với người có bàn chân bè.
Bàn chân hẹp: Nếu bạn có bàn chân hẹp, giày có thiết kế ôm sát hoặc hệ thống dây buộc điều chỉnh sẽ giúp cố định bàn chân tốt hơn, tránh tình trạng trượt chân bên trong giày khi di chuyển trên địa hình không bằng phẳng. Những thương hiệu như Salomon, La Sportiva thường có form giày ôm gọn, thích hợp với runner có bàn chân thon dài.
Ngoài ra, bạn cũng cần chú ý đến độ ôm của gót giày (heel fit) để đảm bảo bàn chân không bị trượt lên xuống bên trong giày khi di chuyển qua địa hình dốc đứng hoặc bề mặt không ổn định.
Khi lựa chọn giày chạy trail, không chỉ địa hình mà đặc điểm bàn chân và phong cách chạy của mỗi runner cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sự thoải mái, hiệu suất.
Chọn Drop giày phù hợp – Tác động đến cách chạy & hiệu suất
Drop giày (heel-to-toe drop) là độ chênh lệch giữa phần gót và mũi giày, ảnh hưởng trực tiếp đến cách runner tiếp đất và phân bổ áp lực lên bàn chân. Chọn drop giày phù hợp sẽ giúp runner duy trì tư thế chạy tự nhiên, tránh căng cơ hoặc chấn thương không mong muốn.
Drop cao (8-12mm): Phù hợp với runner có phong cách chạy heel-strike (chạm gót trước), giúp giảm áp lực lên bắp chân và gân Achilles. Loại drop này thường thích hợp cho những người mới bắt đầu hoặc runner đã quen chạy giày road có drop cao.
Drop trung bình (4-8mm): Cân bằng giữa hiệu suất và sự thoải mái, giúp runner có thể thích nghi dần với lối chạy tự nhiên hơn. Đây là lựa chọn lý tưởng nếu bạn mới chuyển từ giày road sang giày trail.
Drop thấp (0-4mm): Giúp runner chạy với tư thế tự nhiên hơn, khuyến khích tiếp đất bằng giữa bàn chân hoặc mũi chân (midfoot/forefoot strike). Tuy nhiên, giày có drop thấp đòi hỏi bắp chân phải khỏe hơn, vì áp lực sẽ dồn nhiều hơn lên cơ bắp chân và gân Achilles. Nếu chưa quen, bạn cần có thời gian thích nghi để tránh căng cơ hoặc chấn thương.
Nếu bạn mới bắt đầu chạy trail hoặc đang chuyển từ giày road sang giày trail, hãy ưu tiên những đôi giày có drop trung bình (khoảng 6-8mm) để có sự chuyển đổi mượt mà, tránh bị sốc lực đột ngột.
Trọng lượng giày – Cân bằng giữa tốc độ và độ bảo vệ
Trọng lượng giày chạy trail ảnh hưởng đến tốc độ, cảm giác khi di chuyển cũng như khả năng bảo vệ bàn chân trên địa hình gồ ghề. Một đôi giày quá nặng có thể gây cảm giác cồng kềnh, nhưng một đôi giày quá nhẹ đôi khi lại không đủ bảo vệ, đặc biệt khi chạy trên địa hình kỹ thuật cao.
Giày nhẹ (dưới 250g/chiếc): Phù hợp với runner ưu tiên tốc độ, thường chạy trên địa hình nhẹ hoặc thi đấu trong các giải trail có cự ly ngắn. Những đôi giày này giúp chân di chuyển linh hoạt, nhưng thường có ít lớp bảo vệ hơn.
Giày trung bình (250-300g/chiếc): Đáp ứng tốt nhu cầu cân bằng giữa tốc độ và sự bảo vệ, thích hợp với đa số runner chạy trên địa hình hỗn hợp. Những đôi giày trong tầm trọng lượng này vẫn giữ được độ linh hoạt, nhưng có thêm các tính năng bảo vệ như rock plate hoặc lớp đệm dày hơn.
Giày nặng (trên 300g/chiếc): Cung cấp độ bền cao, bảo vệ tốt hơn khi chạy trên địa hình hiểm trở như đường nhiều đá sắc, bùn lầy hoặc tuyết. Tuy nhiên, trọng lượng nặng có thể khiến runner tiêu hao nhiều năng lượng hơn, đặc biệt khi chạy quãng đường dài.
Nếu bạn ưu tiên tốc độ và thường chạy trên địa hình đơn giản, hãy chọn giày nhẹ. Nếu chạy đường dài hoặc trên địa hình phức tạp, hãy cân nhắc giày trung bình hoặc nặng để đảm bảo độ an toàn và bền bỉ.
----------
Chọn giày chạy trail phù hợp không chỉ giúp bạn cải thiện hiệu suất mà còn bảo vệ đôi chân khỏi những chấn thương không đáng có. Trước khi mua giày, bạn hãy xác định địa hình chạy, cân nhắc các yếu tố như đế giày, độ bám, lớp đệm và sự vừa vặn với bàn chân. Thực tế, một đôi giày tốt không nhất thiết phải là đôi giày đắt nhất, mà là đôi giày phù hợp nhất với nhu cầu của bạn.
RJ RunBrief chúc bạn lựa chọn được giày chạy trail phù hợp nhất với đường chạy sắp tới!
Người viết: Đỗ Ngọc An
----------
𝗥𝗝 𝗥𝘂𝗻𝗕𝗿𝗶𝗲𝗳
🌐 Website: https://racejungle.com/blogs/news
▶️ Fanpage: https://www.facebook.com/RunBrief
📧 Email: content@racejungle.com
